SATRANÇ
Satranç Nedir?
Satranç tahtası ve Satranç taşları ile oynanır ,Satrançın temel amacı şahı mat etmek, yani oyunu kazanmaktır. İki oyuncu ile oynanır, bir beyaz bir de siyah olarak iki renk vardır. Bu renklerden beyaz oyuna ilk önce başlar, daha sonra siyah devam eder.
64 Karelik bir alan üzerinde oynanır, bu 64 karenin 32'si beyaz, 32'si ise siyah renktedir. 32 adet toplamda Satranç taşı bulunur, 16'sı beyaza, 16'sıysa siyaha aittir.
Satranç Taşları Nelerdir, Bu Taşların Oyundaki Önemi Nedir?
Satrançın elbette oynamak için gerekli olan taşları vardır, bunlar;
Piyonlar
Piyonlar çok önemli gibi gözükmeyen taşlardır. Fakat aslında oyunda çok büyük bir rol oynarlar, piyonlar aşağıda bahsettiğim at,fil vb. taşların önlerine 8'er olarak konulurlar, 8 beyaz, 8 ise siyah piyon bulunur. Piyonlar oyunun en son yatayına geldiğinde şah ve kendisi hariç istediği taşa dönüşebilirler, oyun içerisindeki puanı 1'dir.
Atlar
Atlar rakibi tuzağa çekmek için kullanılan sık taşlardandır, bu taşın en önemli özelliği önünde taş olsa dahi üstünden atlayabilir, bu özellik başka hiçbir taşda bulunmaz. Satranç tahtasında b1 ve g1 karelerine beyaz at, b8 ve g8 karelerine ise siyah atlar konulur. Oyun içerisindeki puanı 2,5~3'dür.
Filler
Fillerde aynı şekilde rakibi tuzağa çekmek için kullanılabilirler, Satranç tahtasında c1 ve f1 karelerine beyaz filler, c8 ve f8 karelerine ise siyah filler konulur. Oyun içerisindeki puanı 3'dür.
Kaleler
Kaleler ağır taşlardandır, oyun sonunda çok işe yararlar, Satranç tahtasında a1 ve h1 karelerine beyaz kaleler, a8 ve h8 karelerine ise siyah kaleler konulur. Oyun içerisindeki puanı 5'dir.
Vezir
Oyunun en önemli ikinci taşıdır, oyun başında çıkılması çok profesyonelseniz veya karşınızda acemi varsa işinize yarayabilir, fakat vezirinizi kaybederseniz çok kötü duruma düşebilirsiniz. Bir şah kadar değerli değildir ama kaybetmekde çok kötü his yaratır. Satranç tahtasında d1 karesine beyaz vezir, d8 karesine ise siyah vezir konulur. Oyun içerisindeki puanı 9'dur.
Şah
Oyunun en önemli taşıdır, ister milyon tane veziriniz olsun, şahınızı kaybederseniz oyunu kaybedersiniz. Şah kullanılarak yapılan bir sürü tuzak vardır, yakalanmamaya dikkat edin. Satranç tahtasında e1 karesine beyaz şah, e8 karesine ise siyah şah konulur. Oyun içerisindeki puanı Sonsuzdur.
Örnek Bir Satranç Tahtası
Satranç'da Taşların Hareketleri
NOT: Satranç taşları merkezdeyken en kuvvetli hallerini alırlar.
Piyonun Hareketi;
Piyonlar başlangıç hamlelerine özel olarak 2 kare oynayabilirler, dikkatinizi çekerim, oynayabilirler dedim. 2 kare oynamak zorunda değildirler, 1 karede oynayabilirler. İlk hamlesini yapan piyon artık 2 kare oynama hakkını yitirir. Ve birdaha 2 kare oynayamaz, piyonlar düz bir şekilde taş yiyemezler önlerinde taş varsa artık oraya gidemezler, piyonlar sadece çapraz yerler. Piyonların geçerken alma ve terfi denilen iki adet özel hamlesi vardır.
Geçerken Alma, beyaz piyon 5 yatayda ise, siyah piyonda 4 yatayda ise yapılabilir. Bu durum en passant olarakda bilinir ve rakip piyon tek hamle yapmış gibi yenilebilir.
Terfi, beyaz piyon 8'inci yataya, siyah piyon ise 1'inci yataya ulaştığında şah ve kendisi hariç istediği taşa dönüşebilirler, daha doğrusu dönüşmek zorundadırlar. 8'inci veya 1'inci yatayda bir piyon bulunamaz.
Örnek Bir Gösterim Iki Hamle Gösterimi:
Bu pozisyondayken c2'de bulunan piyon 2 kare oynayabilir fakat f4'de bulunan piyon daha önceden hamle yaptığı için 2 kare oynayamaz. Tek kare oynar.
Örnek Bir Oynayamama Şekli:
Bu pozisyonda c5'deki piyon önündeki piyondan dolayı hareket edemez, aynı şekilde c6'daki piyonda kendi önündeki piyondan dolayı hareket edemez, dolayısıyla şah oynanmalıdır.
Örnek Bir Geçerken Alma Gösterimi:
Bu pozisyonda en son c7'deki piyon c5'e oynamıştır. Bu durumdan faydalanmak isteyen d5'deki piyonda sanki siyah piyon c7 değilde c6'ya oynamış gibi dxc6 ile piyonu yiyebilir.
Örnek Bir Terfi Gösterimi:
Bu pozisyonda beyaz d7'deki piyonunu d8'e sürerek vezire terfi etmiştir. Bu durum mattır, fakat şöyle bir yanılgı olmasın, terfi ettiğiniz zaman mat olmaz. Tahtadaki pozisyondan dolayı durum mattır.
Atın Hareketi;
Atlar L şeklinde hareket ederler, eğer oynayacakları yerde kendi taşları varsa oraya oynayamazlar, rakip taş varsa o taşı yiyerek oraya oynarlar. Merkezdeki atlar tam 8 farklı köşeyi aynanda tehdit edebilir.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyondaki merkez karelerinden d5'de bulunan at. Tam 8 farklı köşeyi tehdit etmektedir. Bunlar sırasıyla c3, b4, b6, c7, e7, f6 ve f4'dür.
Filin Hareketi;
Filler çapraz olması şartıyla istedikleri yöne istedikleri kadar gidebilirler. Fakat önlerinde kendine ait bir taş varsa o taşın üzerinden atlayamazlar veya o taşı yiyemezler fakat rakibin taşıysa bunu yiyebilirler. Merkezdeki bir fil bir sürü yere gidebilir.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyonda d5 merkez karesinde bulunan beyaz fil bir çok noktayı aynanda tehdit etmektedir. Bunlar sırasıyla e4, f3, g2, h1, c4, e6, f7 ve c6'dır.
Kalenin Hareketi;
Kaleler düz gitmek şartıyla istediği yere gidebilirler. Fakat önlerinde kendi taşı varsa üzerinden atlayamazlar. Rakip taş varsa o taşı yiyebilirler.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyonda d5'de bulunan kale aynanda d4,d3,d2,d1, e5, f5, g5, c5, b5, a5, d6 ve d7'yi tehdit etmektedir.
Vezirin Hareketi;
Vezir fil+kale gibidir, hem çapraz hemde düz gidebilir, bu durum veziri çok kuvvetli, bir okadarda tehlikeli bir taş yapar, taşların üzerinden atlayamaz, rakip taşsa o taşı yiyebilir.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyonda e4'de bulunan beyaz vezir oldukça kapsamlı bir tehdit etme işlemi uygulamaktadır, nereleri tehdit ettiğini yazmak bile istemiyorum.
Şah'ın hareketi;
Şah gayet basittir, istediği yöne tek kare oynar, taşlarından üzerinden atlayamaz, rakip bir taşı korunmuyorsa yiyebilir. Eğer rakip bir taş oynadığı kareyi tehdit ediyorsa bu kareye oynayamaz.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyonda şah f3, f4 ve f5 kareleri rakip kale tarafından kontrol edildiğinden dolayı sadece e3, d3, d4, d5 ve e5'e oynayabilir.
Satranç Nedir?
Satranç tahtası ve Satranç taşları ile oynanır ,Satrançın temel amacı şahı mat etmek, yani oyunu kazanmaktır. İki oyuncu ile oynanır, bir beyaz bir de siyah olarak iki renk vardır. Bu renklerden beyaz oyuna ilk önce başlar, daha sonra siyah devam eder.
64 Karelik bir alan üzerinde oynanır, bu 64 karenin 32'si beyaz, 32'si ise siyah renktedir. 32 adet toplamda Satranç taşı bulunur, 16'sı beyaza, 16'sıysa siyaha aittir.
Satranç Taşları Nelerdir, Bu Taşların Oyundaki Önemi Nedir?
Satrançın elbette oynamak için gerekli olan taşları vardır, bunlar;
Piyonlar
Piyonlar çok önemli gibi gözükmeyen taşlardır. Fakat aslında oyunda çok büyük bir rol oynarlar, piyonlar aşağıda bahsettiğim at,fil vb. taşların önlerine 8'er olarak konulurlar, 8 beyaz, 8 ise siyah piyon bulunur. Piyonlar oyunun en son yatayına geldiğinde şah ve kendisi hariç istediği taşa dönüşebilirler, oyun içerisindeki puanı 1'dir.
Atlar
Atlar rakibi tuzağa çekmek için kullanılan sık taşlardandır, bu taşın en önemli özelliği önünde taş olsa dahi üstünden atlayabilir, bu özellik başka hiçbir taşda bulunmaz. Satranç tahtasında b1 ve g1 karelerine beyaz at, b8 ve g8 karelerine ise siyah atlar konulur. Oyun içerisindeki puanı 2,5~3'dür.
Filler
Fillerde aynı şekilde rakibi tuzağa çekmek için kullanılabilirler, Satranç tahtasında c1 ve f1 karelerine beyaz filler, c8 ve f8 karelerine ise siyah filler konulur. Oyun içerisindeki puanı 3'dür.
Kaleler
Kaleler ağır taşlardandır, oyun sonunda çok işe yararlar, Satranç tahtasında a1 ve h1 karelerine beyaz kaleler, a8 ve h8 karelerine ise siyah kaleler konulur. Oyun içerisindeki puanı 5'dir.
Vezir
Oyunun en önemli ikinci taşıdır, oyun başında çıkılması çok profesyonelseniz veya karşınızda acemi varsa işinize yarayabilir, fakat vezirinizi kaybederseniz çok kötü duruma düşebilirsiniz. Bir şah kadar değerli değildir ama kaybetmekde çok kötü his yaratır. Satranç tahtasında d1 karesine beyaz vezir, d8 karesine ise siyah vezir konulur. Oyun içerisindeki puanı 9'dur.
Şah
Oyunun en önemli taşıdır, ister milyon tane veziriniz olsun, şahınızı kaybederseniz oyunu kaybedersiniz. Şah kullanılarak yapılan bir sürü tuzak vardır, yakalanmamaya dikkat edin. Satranç tahtasında e1 karesine beyaz şah, e8 karesine ise siyah şah konulur. Oyun içerisindeki puanı Sonsuzdur.
Örnek Bir Satranç Tahtası
Satranç'da Taşların Hareketleri
NOT: Satranç taşları merkezdeyken en kuvvetli hallerini alırlar.
Piyonun Hareketi;
Piyonlar başlangıç hamlelerine özel olarak 2 kare oynayabilirler, dikkatinizi çekerim, oynayabilirler dedim. 2 kare oynamak zorunda değildirler, 1 karede oynayabilirler. İlk hamlesini yapan piyon artık 2 kare oynama hakkını yitirir. Ve birdaha 2 kare oynayamaz, piyonlar düz bir şekilde taş yiyemezler önlerinde taş varsa artık oraya gidemezler, piyonlar sadece çapraz yerler. Piyonların geçerken alma ve terfi denilen iki adet özel hamlesi vardır.
Geçerken Alma, beyaz piyon 5 yatayda ise, siyah piyonda 4 yatayda ise yapılabilir. Bu durum en passant olarakda bilinir ve rakip piyon tek hamle yapmış gibi yenilebilir.
Terfi, beyaz piyon 8'inci yataya, siyah piyon ise 1'inci yataya ulaştığında şah ve kendisi hariç istediği taşa dönüşebilirler, daha doğrusu dönüşmek zorundadırlar. 8'inci veya 1'inci yatayda bir piyon bulunamaz.
Örnek Bir Gösterim Iki Hamle Gösterimi:
Bu pozisyondayken c2'de bulunan piyon 2 kare oynayabilir fakat f4'de bulunan piyon daha önceden hamle yaptığı için 2 kare oynayamaz. Tek kare oynar.
Örnek Bir Oynayamama Şekli:
Bu pozisyonda c5'deki piyon önündeki piyondan dolayı hareket edemez, aynı şekilde c6'daki piyonda kendi önündeki piyondan dolayı hareket edemez, dolayısıyla şah oynanmalıdır.
Örnek Bir Geçerken Alma Gösterimi:
Bu pozisyonda en son c7'deki piyon c5'e oynamıştır. Bu durumdan faydalanmak isteyen d5'deki piyonda sanki siyah piyon c7 değilde c6'ya oynamış gibi dxc6 ile piyonu yiyebilir.
Örnek Bir Terfi Gösterimi:
Bu pozisyonda beyaz d7'deki piyonunu d8'e sürerek vezire terfi etmiştir. Bu durum mattır, fakat şöyle bir yanılgı olmasın, terfi ettiğiniz zaman mat olmaz. Tahtadaki pozisyondan dolayı durum mattır.
Atın Hareketi;
Atlar L şeklinde hareket ederler, eğer oynayacakları yerde kendi taşları varsa oraya oynayamazlar, rakip taş varsa o taşı yiyerek oraya oynarlar. Merkezdeki atlar tam 8 farklı köşeyi aynanda tehdit edebilir.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyondaki merkez karelerinden d5'de bulunan at. Tam 8 farklı köşeyi tehdit etmektedir. Bunlar sırasıyla c3, b4, b6, c7, e7, f6 ve f4'dür.
Filin Hareketi;
Filler çapraz olması şartıyla istedikleri yöne istedikleri kadar gidebilirler. Fakat önlerinde kendine ait bir taş varsa o taşın üzerinden atlayamazlar veya o taşı yiyemezler fakat rakibin taşıysa bunu yiyebilirler. Merkezdeki bir fil bir sürü yere gidebilir.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyonda d5 merkez karesinde bulunan beyaz fil bir çok noktayı aynanda tehdit etmektedir. Bunlar sırasıyla e4, f3, g2, h1, c4, e6, f7 ve c6'dır.
Kalenin Hareketi;
Kaleler düz gitmek şartıyla istediği yere gidebilirler. Fakat önlerinde kendi taşı varsa üzerinden atlayamazlar. Rakip taş varsa o taşı yiyebilirler.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyonda d5'de bulunan kale aynanda d4,d3,d2,d1, e5, f5, g5, c5, b5, a5, d6 ve d7'yi tehdit etmektedir.
Vezirin Hareketi;
Vezir fil+kale gibidir, hem çapraz hemde düz gidebilir, bu durum veziri çok kuvvetli, bir okadarda tehlikeli bir taş yapar, taşların üzerinden atlayamaz, rakip taşsa o taşı yiyebilir.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyonda e4'de bulunan beyaz vezir oldukça kapsamlı bir tehdit etme işlemi uygulamaktadır, nereleri tehdit ettiğini yazmak bile istemiyorum.
Şah'ın hareketi;
Şah gayet basittir, istediği yöne tek kare oynar, taşlarından üzerinden atlayamaz, rakip bir taşı korunmuyorsa yiyebilir. Eğer rakip bir taş oynadığı kareyi tehdit ediyorsa bu kareye oynayamaz.
Örnek Bir Gösterim:
Bu pozisyonda şah f3, f4 ve f5 kareleri rakip kale tarafından kontrol edildiğinden dolayı sadece e3, d3, d4, d5 ve e5'e oynayabilir.
Satranç'da Mat, Pat, Şah Çekmek vb. Terimler
Satranç'da Şah Çekmek Nedir?
Şah çekmek rakip taşı herhangi bir taşınızla tehdit etmek demektir. Bu durumda şah güvenli bir kareye kaçabilir, şah çektiğiniz taşın önüne bir taş koyabilir, veya şah çektiğiniz taşı yiyebilir. Bunun dışında bir ihtimal yoktur.
Örnek Bir Şah:
Bu pozisyonda beyaz vezir siyah şah'a ŞAH çekmektedir.
Satranç'da Mat Nedir?
Mat rakibin veya sizin karşı tarafın şahına şah çektiğinizde eğer rakip şah bir yere kaçamıyor, şah çeken taşın önüne bir şey kapatamıyor, ve şah çeken taşıda yiyemiyorsa bu mattır.
Örnek Bir Mat:
Bu pozisyonda beyaz vezir siyah şah'a şah çekmektedir, fakat siyah şah ne veziri yiyebilir (çünkü beyaz fil koruyor), ne önüne birşey kapatabilir, nede güvenli bir kareye kaçabilir. O zaman bu durum mattır.
Satranç'da Pat Nedir?
Pat bazen çok sinir bozan bir olaydır, fakat durumu kabullenmek gerekir. Pat oyunun berabere bitmesidir ve şu şekilde olur. Eğer siz veya rakip size şah çekmediği halde hiçbir hamle yapamıyorsanız bu pattır.
Örnek Bir Pat:
Bu pozisyonda hamle sırası siyahtadır, fakat hiçbir yere oynayamaz. Bu yüzden durum pattır.
Pat Olmayan Durumlar!
Eğer yukarıdaki bir pozisyonda sıra beyazdaysa pat değildir, veya rakibin veya sizin oynayacak başka bir taşınız varsada pat değildir, buna örnek olarak yukarıdakinin pat olmayan halinin bir örneği:
Gördüğünüz gibi bu pozisyonda sıra siyahtaysa şahını oynayamaz, fakat kalesini oynayabilir, bu yüzden pat değildir.
Satranç'da Rok Nedir?
Rok aslında Satranç'da kale demek olan rook'dan gelir. Rok atmaya ingilizcede castle veya castleing denir. Uzun ve Kısa rok olmak üzere iki adet rok vardır. Bunlardan kısa rok olanı şah kanadına doğru, uzun rok olanı ise vezir kanadına doğru atılır.
Rok Hangi Durumlarda Atılamaz?
Eğer şah çekilmişse şahdan kurtulmak için rok atamazsınız. (1)
Rok atacağınız bölgelerden şahınız geçiyorsa ve rakip taş şahınız geçtiği bölgeyi kontrol ediyorsa rok atamazsınız. (2)
Eğer rok atacağınız kaleyi oyun boyunca en az 1 kere oynadıysanız o kaleyle rok atamazsınız. Fakat öbür kaleyle eğer oynamadıysanız atabilirsiniz. (3)
Şahınızı 1 kere oynadıysanız şahınızın eski pozisyonuna geri gelseniz bile rok atamazsınız. (4)
Eğer rok atacağınız kaleyle aranızda bir taş varsa rok atamazsınız. (5)
Kısa Rok Örneği:
Uzun Rok Örneği
Satranç'da Ne Gibi Beraberlik Durumları Olabilir?
Oyununuz pat olursa beraberlikle sonuçlanır.
Eğer rakibiniz ile anlaşırsanız beraberlikle sonuçlanır.
Eğer mat etmek yerine sürekli şah çekerseniz beraberlikle sonuçlanır.
...
Satranç'da Ne Gibi Yenilgiler Olabilir?
Eğer rakip oyunu terk ederse veya şahını devirirse galibiyetle sonuçlanır.
Mat olabilir.
...
Satranç Kuralları Nelerdir?
Satranç kuralları FIDE tarafından konulur. Bu linke tıklayarak Türkiye Satranç Federasyonunun(TSF) FIDE Satranç kurallarını anlattığı uzunca bir yazıya ulaşabilirsiniz.
Klasik Kurallardan Ben Bahsedeyim
Dokunduğunuz taş oynanmak zorundadır, eğer düzeltiyorum veya jadob diyip dokunursanız oynamak zorunda değilsinizdir.
Şahınızı rakip taşın tehdit ettiği bir bölgeye oynarsanız bu illegal hamle olarak kabul edilir ve saat ile oyniyorsanız rakibinize 2 dakika süre eklenir, ve hamleniz geri alınır.
Rok atarken ilk önce kaleye dokunursanız artık o rok olmaz, kale oynanmak zorundadır.
Rok atarken eğer illegal rok atarsanız (şah çekilmişken vb.) yine aynı şekilde hamleniz geri alınır ve rakibinize 2 dakika süre eklenir eğer saat varsa.
Satranç'daki Ünlü Oyunculardan Bazıları
Robert James (Bobby) Fischer
Paul Morphy
Garry Kasparov
Magnus Carlsen
Viswanathan Anand
Praggnanandhaa
Satranç Hakkında Söylenmiş Ünlü Sözler
Tek bir kötü hamle, kırk iyi hamleyi boşa çıkarır. Horowitz
Satranç zihinsel işkencedir. Kasparov
Kafanız karışıksa, satranç oynayın. Tevis
Hayat satranç için çok kısa. Byron
Konum burada bitiyor, eğer aklıma yeni şeyler gelirse eklerim. Umarım okurken keyif almışsınızdır.
Ekler
Son düzenleme: