Neden Bazı Şeyleri Olduğu Gibi Kabul Ederiz?

Dün sabah balkonumda kitap okurken annem beni kahvaltıya çağırdı. Kitabımı balkonumdaki küçük tabureye koyup içeri gittim. Klasik bir sofra kurulacaktı. Tabii ki de evin en küçük ferdi olarak tabakları ve çatalları masaya dizmek bana kalmıştı. Hemen çatal-bıçak takımının olduğu çekmeceyi açtım ve 1 büyük, bir küçük çatal aldım. Aldığım çatal ve bıçakları masaya yerleştirdikten sonra annem dedi ki "Aldığın çatallardan birisi büyük. Kahvaltıda çatallar küçük olur". Ben, bana söylenen her şeyi pek kolay kabul eden birisi değilimdir. Bu sefer ben anneme sordum: Peki neden? Neden biz insanlar eskiden gelen çoğu şeyi, o şey mutlaka öyle olmalıdır diye kabul ediyoruz? Annem benim sorduğum soruya cevap veremedi. "Çünkü öyle oluyor." demekle yetindi. Şahsen ben 1.90 metre birisiyim ve küçük çatal bana cidden küçük geliyor. Peki bu örnekte belirttiğim gibi neden bazı şeyleri kabulleniriz?

İşin içine burada biraz epistemoloji (Bilgi felsefesi) giriyor. Neyi, ne kadar, kasıl bilebiliriz? Şöyle düşünün, bir mağarada yaşıyorsunuz. Hiç gün ışığı, bitki ve hayvan görmemişsiniz. Hayatınız sadece karanlıktan ibaret. Aranızdan birisi bu bulunduğu durumu sorgulayarak "Neden ben buradayım, dışarıda ne var?" diye bulunduğu durumu sorgulamaya başlıyor. Ardından bulunduğu durumdan kurtulmak için araştırmaya başlıyor. Sonunda gün ışığını ve dünyanın diğer güzelliklerini görüyor. Ardından mağaradaki arkadaşlarına geri dönüp dışarıda ne olduğunu anlatıyor. Siz, hiç gün ışı görmemiş birisi, arkadaşınızın aklını kaçırdığını ve hatta saçmaladığını düşünürdünüz. İşte bilgi budur. Bilgi, sizin deneyimlerinizle oluşur. Bir şeyi yaşayarak, öğrenerek algılar ve pekiştirirsiniz. Peki asık konumuza dönelim. Bu bilgileri neden gelişigüzel bir şekilde kabul ediyoruz. Cevabı çok basit. İnsan değişikliklerden korkar.

İnsanoğlu aslında yeniliklere karşıdır. Çünkü yenilik, devrim ve reform gibi kavramlar insanlara zoraki yeni şeyler öğretmeye çalışır. Bu yüzden insan, alışık olduğu durumu kabullenmek ve onun değişmemesini ister. Çünkü tembeliz, bir zorluğa göğüs geremeyiz ve o zorluktan kaçarız. Ama her şeyi olduğu gibi kabul edersek, ileride düşünmeyen, araştırmayan bir topluma dönüşürüz. Okullarda bize verilen bilgilerin çoğunun nedeni bize verilmiyor. Öğrenci, öğretmenine "Bu bilgi gerçek hayatta nerede karşımıza çıkacak" diye sorduğunda, aslında öğrenci bir kaçış yolu arıyor. O bilgi işine yaramayacaksa o bilgiyi öğrenmek istemiyor. Bu çok yanlış bir davranıştır. Her bilgi elbet bir gün hayatınızın bir yerinde, bir şekilde karşınıza çıkıyor. İşte o zaman o bilginin nedenini anlıyorsunuz. O yüzden size dayatılan her bilgiyi ve ya her davranışı olduğu gibi kabul etmemeniz, nedenini araştırmanız gerekiyor. Bu şekilde okuyan, aydın bir topluluk olabiliriz. İşte bu yüzden bildiğiniz her şeyi sorgulamaya, araştırmaya başlayın. Sonunda göreceksiniz, aslında her şeyin birbiri bile bağlantılı olduğunu...

Maalesef toplum olarak x dizisindeki kız kime aşık bunu bilmek bize yetiyor, ne bilmek ne gelişmek istiyoruz; fotoğraf çektirmenin büyü olduğuna inanandan tut en ufak bir şeyde tonla alakasız antibiyotik içenlere kadar, bu cehalettir.